Η ερμηνεία της διατροφής είναι θέμα εσωτερικό και κοινωνικό. Με τον όρο ψυχογενείς διατροφικές διαταραχές αναφερόμαστε σε παθήσεις κατά τις οποίες βιώνεις μια εμμονή με το φαγητό, αναπτύσσεις μία σχέση και κατ’ επέκταση το βάρος, η οποία γίνεται δυσλειτουργική. Είναι ουσιαστικό ένα σύνθετο φαινόμενο, μία διαστρέβλωση του τρόπου σκέψης απέναντι στο φαγητό. Είναι ένα θέμα τόσο εσωτερικό και προσωπικό που προσλαμβάνει όμως κοινωνικές διαστάσεις, γίνεται μια σύγχρονη τάση, καθώς αποτελεί συνάρτηση ψυχογενών παραγόντων και κοινωνικών παθογενειών.
Τα κοινωνικά πρότυπα και δίκτυα, ο άκρατος καταναλωτισμός και οι πλασματικές ανάγκες που προάγουν, δημιουργούν εξίσου πλασματικά κενά, ψυχολογικά κενά, ψευδαισθήσεις, αυταπάτες που γρήγορα αποκτούν αυτοκαταστροφική διάσταση. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον που κλονίζεται ο αυτοσεβασμός άτομα που αναζητούν κάποια σταθερότητα, επιβεβαίωση ή και ίαση αναπτύσσουν μηχανισμούς, ασθένειες όπως οι διατροφικές διαταραχές.
Ποιο είναι το φάσμα των διατροφικών διαταραχών; Είναι, αρχικά η νευρική βουλιμία που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, τα οποία αντισταθμίζονται με μεθόδους εκκαθάρισης ή με περιοριστικού τύπου μεθόδους όπως είναι ο άκρατος περιορισμός τροφής. Η έναρξη των επεισοδίων παρατηρείται σε ηλικίες 16-18 για τις γυναίκες και 18-26 για τους άντρες. Είναι μάλιστα δύσκολη η διάγνωση βουλιμικών ατόμων καθώς τα επίπεδα βάρους τους τείνουν να υπερβαίνουν ελάχιστα το ιδανικό και ο δείκτης μάζας σώματος τους κινείται σε φυσιολογικά επίπεδα. Τα άτομα που πάσχουν από βουλιμία καταναλώνουν γρήγορα συχνά μόνοι τους μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να έχουν το αίσθημα της πείνας και έως ότου νιώσουν άβολα. Σε ορισμένες περιπτώσεις ακολουθείται από αρνητικά και ενοχικά συναισθήματα.
Μια διαφορετική περίπτωση είναι αυτή της αδηφαγικής διαταραχής, κατά την οποία η υπερφαγία δεν αντισταθμίζεται και οδηγεί σε κατάσταση παχυσαρκίας. Ενδιαφέρον παρακλάδι ωστόσο της βουλημίας θεωρείται «το νυχτερινό σύνδρομο» όπου παρατηρείται υπερφαγία κατά τις νυχτερινές ώρες, συνειδητή ή ασυνείδητη. Συνοδεύεται από περιορισμό του φαγητού κατά τις ώρες της ημέρας και πρωϊνή ανορεξία λόγω της νυχτερινής κατανάλωσης τροφής.
Επόμενη εξαιρετικά σημαντική και επικίνδυνη διαταραχή είναι η νευρική ανορεξία, που συνδέεται δυστυχώς με μεγάλα ποσοστά θνησιμότητας και χαρακτηρίζεται από ακραίο περιορισμό τροφής για μεγάλα χρονικά διαστήματα, συνοδευόμενη από μεθόδους εκκαθάρισης όπως αυτές της βουλιμίας που βρίσκονται σε έξαρση, όταν το άτομο υποκειμενικά και ακανόνιστα κρίνει ότι έχει τεθεί εκτός ελέγχου όσον αφορά τους περιορισμούς που το ίδιο έχει θέσει. Η έναρξη της ανορεξίας παρατηρείται σε ηλικίες 13-20. Συνοδεύεται ενδεικτικά από ψυχαναγκασμό, ακραία απώλεια βάρους, ζαλάδες-λυποθυμίες, πρήξιμο στο στομάχι προβλήματα στο κυκλοφοριακό και μόνιμη αίσθηση κρύου. Σε ψυχολογικό επίπεδο τα άτομα με ανορεξία εμφανίζουν έντονο φόβο πρόσληψης βάρους, δυσλειτουργικές αντιλήψεις για το σώμα, άρνηση, αλλαγές στην προσωπικότητα τους και συναισθηματικές μεταπτώσεις.
Τέλος, συναντώνται και οι άτυπες μορφές διατροφικών διαταραχών που παρουσιάζουν χαρακτηριστικά των προηγούμενων μορφών χωρίς να πληρούν όλα τα κριτήρια για πιστοποιημένη διάγνωση.
Για τη διαχείριση των διατροφικών διαταραχών αναγνωρίζουμε πρώτα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και ύστερα τα βαθύτερα γεννεσιουργά τους αίτια ώστε να μπορέσουμε να αμυνθούμε σε διατροφικό και ψυχολογικό επίπεδο. Αυτές είναι σε γενικές γραμμές οι μορφές διατροφικών διαταραχών. Υπάρχει ουσιαστικά μια σχέση αιτιότητας ανάμεσα στα ψυχικά τραύματα αλλά και τη σωματοποίησή τους με τη μορφή διατροφικών διαταραχών. Γι αυτό και απαιτείται συγχρόνως μια πολυπαραγοντική , πνευματική, ψυχολογική και σωματική αντιμετώπισή τους. Πρόκειται για ψυχοπαθολογία. Ειδικά όταν πια ξεπερνά τις βιολογικές μας ανάγκες και φτάνει στο να τρώει κανείς περισσότερο ή λιγότερο από ότι χρειάζεται για να ικανοποιηθούν υπόλοιπες ανάγκες του. Καταλήγουμε έτσι και σε μια διερεύνηση για τα προσωπικά αίτια, όπως η αλλοιωμένη εικόνα του σώματος λόγω νευρωτικής τελειοθηρίας που εν μέρει τροφοδοτείται από βομβαρδισμό από διαφορετικά κοινωνικά πρότυπα. Επίσης σημαντικό ψυχολογικό αίτιο είναι και οι προβληματικές σχέσεις, η αδυναμία διαχείρισης άγχους, οι ιδεοληψίες, οι κοινωνικά και συναισθηματικά ανεπαρκείς συμπεριφορές, η χαμηλή αυτοεκτίμηση ή και ορμονικές διαταραχές που εμφανίζουν ιδεοψυχαναγκασμούς. Παρουσιάζουν κοινά με εθιστικές συμπεριφορές, όπως οι βουλιμικοί για παράδειγμα κάνουν τα πάντα για να βρουν φαγητό ή κοινά με τις διαταραχές φοβίας στην ανορεξία με φόβο για την απώλεια ελέγχου του βάρους.
Πρακτικές λύσεις λοιπόν αφού εντοπιστούν τα προσωπικά αίτια πρέπει σταδιακά να να ακολουθείται μια υγιής διατροφική συμπεριφορά ώστε να εξαλειφθούν οι παρενέργειες που είχαν οι διατροφικές διαταραχές για όσο λειτούργησαν. Χρειάζεται εξατομικευμένο πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει ψυχολογικές τεχνικές και διατροφικές συμβουλές με πρωταρχικούς στόχους τη βελτίωση των χημικών μηχανισμών που έχουν υποστεί βλάβες με σωστά επιλεγμένη διατροφή, ωρολογιακή προσθήκη γευμάτων και απαραίτητα συμπληρώματα διατροφής. Βασικά επιδιώκουμε την αποσύνδεση του φαγητού από υπερβολές και ταυτόχρονες παρεμβάσεις για την ψυχολογική αντιμετώπιση τους εφόσον είναι ψυχογενές.
Επομένως χρειάζεται αποδοχή, αρχικά της πηγής του προβλήματος και προσέγγισή του από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Βασικό ρόλο παίζει η συνείδηση της εμμονής, διαχωρίζοντας την από τις κοινωνικές της ρίζες. Αναπτύσσεται έτσι αυτογνωσία και τελικά ακολουθεί αυταποδοχή κάποιος που έχει βιώσει Διατροφικές Διαταραχές μπορεί να κατακτήσει την αυτοεκτίμησή του παρά τις δυσκολίες, να αποκτήσει τον έλεγχο σώματος και ψυχής και ν’απελευθερωθεί, και αν τώρα βρίσκεστε σε αυτό το φαύλο κύκλο όλα θα πάνε καλά.